Pro-People

Martina

Informacje ogólne

W prawie międzynarodowym istnieje zgoda co do tego, że dzieckiem jest osoba w wieku poniżej 18. roku życia.

Artykuł 1 Konwencji o prawach dziecka ONZ stanowi, że dzieckiem jest każdy człowiek poniżej wieku 18 lat, choć w niektórych państwach pełnoletność osiąga się wcześniej. Jednakże określenie wieku pełnoletności w prawie krajowym nie może zbytnio odbiegać od norm prawnomiędzynarodowych. Komitet Praw Dziecka ONZ stwierdził, że wiek osiągnięcia pełnoletności zawarty w Konwencji jest tak określony, aby pozostawić osobom w wieku poniżej 18. lat pewną samodzielność w dokonywaniu wyborów przy równoczesnym zapewnieniu im ochrony przewidzianej przez Konwencję.

Praca na rzecz praw dziecka ma dla AI charakter priorytetowy. Wzorując się na ustaleniach Konwencji o prawach dziecka AI działa w trzech podstawowych kwestiach: dzieci wobec prawa karnego, dzieci w konfliktach zbrojnych oraz dzieci w społeczeństwie i rodzinie. Działania w tych obszarach są połączeniem dotychczasowych mocnych stron działalności AI oraz nowych obszarów pracy. Pozwalają one członkostwu przeciwdziałać naruszeniom praw ekonomicznych, społecznych i kulturalnych a także praw obywatelskich i politycznych.

Dzieci - żołnierze

AI sprzeciwia się przymusowemu lub dobrowolnemu poborowi dzieci (osób w wieku poniżej 18. roku życia) do wojska oraz wszelkim formom ich przynależności do sił zbrojnych. Dotyczy to zarówno przypadków rekrutacji przez państwo jak i zbrojne ugrupowania polityczne. Oparte jest to na przekonaniu o wysokiej szkodliwości dla zdrowia fizycznego i psychicznego dziecka, jaką niesie ze sobą udział w konflikcie zbrojnym.

Dzieci są rekrutowane zarówno przez siły zbrojne państw, jak i zbrojne ugrupowania opozycyjne. Wiele dzieci jest zmuszanych do wstąpienia do wojska przez zastraszenie, w tym grożenie rodzinie lub strasznie uprowadzeniem. Inne robią to dobrowolnie, czasami ponieważ chcą walczyć, innym razem ponieważ ich rodziny żyją w nędzy, wreszcie, dlatego, że same są bezdomne i szukają jedzenia, schronienia i bezpieczeństwa. Większość otrzymuje jedynie minimalne przeszkolenie i wyposażenie, zanim zostanie wysłana na linię ognia wojny dorosłych. Odsetek ofiar pośród dzieci jest zazwyczaj wysoki, z powodu ich braku doświadczenia, lęku i szkolenia, a także ponieważ często wykorzystywane są do szczególnie niebezpiecznych zadań, takich jak wywiad lub zaminowywanie terenu. W Kolumbii dzieci żołnierze są czasami nazywane „małymi pszczółkami" („litte bees"), ponieważ ich wielkość i zwinność pozwala im szybko się poruszać i „kąsać" przeciwników.

„Rekrutują na rynku. Jeden z moich przyjaciół się dołączył. Miał 10 lat. Grał na bębenku, kiedy ktoś umarł. Mówił, że w obozie było strasznie. Trzymał granat i miał broń na ramieniu."
[tamilski chłopiec w wywiadzie z 1998r. opisuje rekrutację przyjaciela do zbrojnych ugrupowań opozycji na Sri Lance sprzed kilku lat]

Podejrzewa się, że ponad 350.000 dzieci (poniżej 18 roku życia) walczy w konfliktach na całym świecie, a kolejne setki tysięcy są członkami sił zbrojnych, które mogą w każdej chwili zostać wysłane do walki. Chociaż większość dzieci-żołnierzy ma 15-18 lat, w niektórych krajach rekrutacja zaczyna się od 10 roku życia. Notuje się wykorzystywanie coraz młodszych dzieci. AI wielokrotnie zwracała uwagę na naruszanie praw człowieka w kontekście dziecięcego naboru zarówno przez rządy, jak i zbrojne ugrupowania opozycji w takich krajach jak Angola, Burundi, Demokratyczna Republika Kongo, Kolumbia, Ruanda, Sierra Leone, Sri Lanka i Uganda.

W północnej Ugandzie tysiące chłopców i dziewczynek zostały porwane przez Bożą Armię Oporu (LRA) i zmuszone do walki w ugandyjskiej armii. Dzieci są poddane ostremu reżimowi. Złapane na próbie ucieczki, są zabijane lub torturowane, i zarówno chłopcy jak i dziewczynki są brutalizowane przez zmuszanie ich do zabijania innych dzieci. Porywane dzieci należą do dowódców LRA, przy czym dziewczynki są im przydzielane w wymuszonych małżeństwach i faktycznie trzymane jako seksualne niewolnice. Wszystkie dzieci są wysyłane do walki. Dowódcy LRA zmuszają dzieci do brania udziału w zrytualizowanym zabijaniu innych zaraz po ich pojmaniu, najwyraźniej w celu zniszczenia oporu, tabu związanych z zabijaniem, uwikłania dzieci w czyny przestępcze i ogólnie aby je sterroryzować. Piętnastoletnia dziewczynka, która uciekła LRA, powiedziała AI: „Chciałabym ci przekazać wiadomość. Proszę, zrób wszystko, co w twojej mocy i przekaż światu, co dzieje się z nami, dziećmi. Tak, żeby inne dzieci nie musiały przechodzić przez tą przemoc." Zanim zdołała uciec, zmuszono ją do zabicia chłopca, który sam podjął się wcześniej próby ucieczki i przyglądała się, jak innego porąbano żywcem na kawałki za to, że nie podniósł alarmu.

Ci, którzy uciekli z LRA wciąż cierpią. Resocjalizacja jest trudna u dzieci z silnie obciążoną psychiką, walczących o odbudowanie zrujnowanego życia. Medyczne i społeczne konsekwencje są szczególnie złe dla dziewczynek, z których większość cierpi na choroby przenoszone drogą płciową i spotyka się ze społecznym piętnem bycia zgwałconą. Jedna z szesnastoletnich dziewczyn powiedziała: „Dowódca dawał nam mężów. Wszystkim, za wyjątkiem tych młodszych, które miały mniej niż 13 lat. Ale od 13 roku życia, wszystkie zostałyśmy wydane za mąż. Nie było żadnej ceremonii ślubnej. Ale gdybyś odmówił, zabiliby cię.”

W Burundi dziesiątki dzieci są trzymane w więzieniach, oskarżone o „kolaborację” ze zbrojną opozycją. Dla niektórych z tych dzieci kontakt z siłami opozycyjnymi polegał na byciu zmuszonym do noszenia broni lub wykonywania innych zadań. Żadne z nich nie było sądzone, a przynajmniej jedno miało zaledwie 12 lat, kiedy zostało aresztowane.

Problem dzieci-żołnierzy zyskuje coraz większe znaczenie w międzynarodowej agendzie. Konwencja praw dziecka (CRC) ustaliła wiek 15 lat, jako minimum do rekrutacji do sił zbrojnych i uczestniczenia w działaniach wojennych, jednak organizacje pozarzadowe i wiele rządów stara się o zaprzestanie użycia dzieci-żołnierzy i bierze udział w kampaniach mających na celu podniesienie do 18 lat minimalnego wieku zarówno do rekrutacji do sił zbrojnych, jak i uczestniczenia w działaniach wojennych. Działania te popiera Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, UNICEF, Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (UNHCR) i Ekspert Sekretarza Generalnego ONZ d.s. Wpływu Konfliktu Zbrojnego na Dzieci. Samo ONZ nie zezwala już osobom poniżej 18 roku życia występować w roli rozjemcy.

Jest wiele powodów, dla których osoby przed ukończeniem 18 roku życia powinny zostać wykluczone ze służby wojskowej. W większości krajów, w wieku 18 lat uzyskuje się bierne prawo wyborcze. Jest to wiek, który zaznacza oficjalne przejście z dzieciństwa do dorosłości, wraz z objęciem prawnych i moralnych obowiązków dorosłych. Dzieci, które zostają bojownikami, zanim uzyskają dojrzałość emocjonalną, mogą cierpieć z powodu wyniszczających obciążeń psychicznych, co dobrze obrazuje przypadek Ugandy. Odsetek ofiar pośród dzieci-żołnierzy, które są naturalnie mniej uważne niż dorośli, jest zwykle wysoki. Jest również mniejsze prawdopodobieństwo niż u dorosłych, że dzieci przeżyją wojenne obrażenia. Od dziewczyn-żołnierzy oczekuje się, że poza walką będą również świadczyć usługi seksualne, a także zniosą dodatkowe zagrożenie chorobami wenerycznymi, ciążą, urodzeniem dziecka lub aborcją. Uczestnictwo w konflikcie zbrojnym jest nieodzownie „ryzykowną” pracą, która zagraża zdrowiu, bezpieczeństwu i moralnemu rozwojowi dzieci żołnierzy, co jest niezgodne z Artykułem 32 Konwencji praw dziecka.

Jednakże, wysiłki ONZ w celu dodania nowego protokołu podnoszącego wiek do 18 lat, zostały zablokowane przez USA i niewielką ilość innych krajów. W odpowiedzi na niepowodzenie tych negocjacji, Amnesty i inne międzynarodowe organizacje pozarządowe stworzyły Koalicję Przeciwko Wykorzystywaniu Dzieci-Żołnierzy. Koalicja, która powstała w 1998 roku, prowadzi kampanię w celu uchwalenia protokołu do Konwencji praw dziecka, aby zatrzymać rekrutację osób poniżej 18 roku życia zarówno do rządowych, jak i opozycyjnych ugrupowań zbrojnych. Nalega także, aby wszystkie traktaty pokojowe szczególnie zaznaczały potrzebę demobilizacji i resocjalizacji dzieci-żołnierzy, zgodnie z Artykułem 39 Konwencji praw dziecka.

W lipcu 1999 174 państw-członków Międzynarodowej Organizacji Pracy jednogłośnie przyjęło Konwencję dotyczącą zakończenia najgorszych form pracy dziecięcej. Ta nowa Konwencja odnosi się do wszystkich osób poniżej 18 roku życia i zawiera zakaz przymusowej lub dobrowolnej rekrutacji dzieci w celu wykorzystania ich w konfliktach zbrojnych. Podczas gdy AI z zadowoleniem przyjmuje Konwencję, uważa, że najbardziej efektywną metodą zapobiegania uczestnictwa dzieci w działaniach wojennych jest zaprzestanie wszelkich form rekrutacji, przymusowej lub dobrowolnej, osób poniżej 18 roku życia.

tłum. Barbara Lech

źródło: [link widoczny dla zalogowanych]