Pro-People

Martina

Amnesty International uważa, że podmioty gospodarcze, zarówno firmy, jak i międzynarodowe instytucje finansowe, są odpowiedzialne za wpływ ich działań na sytuację praw człowieka. Dlatego Amnesty International wzywa firmy, aby:

* brały pod uwagę wpływ wszystkich swoich działań na sytuację praw człowieka;
* zapobiegały naruszeniom praw człowieka w obszarach swojego działania i w sferze swoich wpływów;
* wykorzystywały, w sposób legalny, swoje wpływy, aby wspierać prawa człowieka we wszystkich krajach, w których działają.

Zdolność firmy do prowadzenia działalności, do dostarczania towarów i usług i do tworzenia finansowego dobrobytu zależy także od tego, czy dana firma zyskuje akceptację ze strony międzynarodowej społeczności; społeczność międzynarodowa zaś przywiązuje coraz większą wagę do kwestii ochrony praw człowieka. Przestrzeganie praw człowieka staje się warunkiem akceptacji dla działalności gospodarczej.

Mary Robinson, Wysoki Komisarz ONZ do spraw Praw Człowieka powiedziała: „Dwadzieścia lat temu tylko nieliczne firmy wykształciły zasady postępowania dotyczące środowiska. Obecnie ta problematyka jest bardzo ważną kwestią w świecie biznesu. Podobna sytuacja powinna powstać w dziedzinie praw człowieka. Stanowcza polityka ochrony praw człowieka oraz rozsądna strategia ich wdrażania zapobiega ich naruszeniom przy zarządzaniu i gwarantuje dobrą reputację firmy. Najważniejszą sprawą w tej kwestii są prawa człowieka.”

Prawa człowieka – nasz wspólny interes

Uważam, że firmy są odpowiedzialne za ochronę praw człowieka. Są odpowiedzialne zarówno za własne działania, jak i za wpływ, jaki mogą wywierać na rządy i inne podmioty.

Irene Khan, Sekretarz Generalna Amnesty International

Firmy i prawa człowieka

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka wzywa wszystkie jednostki i wszystkie organy społeczeństwa – w tym również firmy i cały sektor działalności gospodarczej – do ochrony i promowania praw człowieka. Firmy mają obowiązek chronić interesy, zdrowie i bezpieczeństwo oraz prawa człowieka pracowników i osób im podlegających, partnerów biznesowych, współpracowników i podwykonawców, a także społeczności, w których działają.

Amnesty International wzywa firmy, aby traktowały prawa człowieka jako integralny komponent swoich stosunków gospodarczych z innymi firmami, partnerami, podmiotami, z którymi są związane, podwykonawcami, dostawcami i urzędnikami państwowymi.

Amnesty International uważa, że za ochronę praw człowieka odpowiedzialne są przede wszystkim rządy. Wzywa jednak również firmy do tego, by brały pod uwagę wpływ, jaki ich działania wywierają na przestrzeganie praw człowieka. Nowe międzynarodowe zalecenia i standardy zachęcają firmy do przyjmowania procedur i praktyk zgodnych z międzynarodowymi standardami praw człowieka.

Amnesty International wzywa firmy, aby wspierały prawa pracowników do wolności wyrażania opinii, pokojowego zgromadzania się i stowarzyszania (łącznie z prawem do tworzenia niezależnych związków zawodowych), a także prawo do pokojowych protestów i strajków, bez zagrożenia więzieniem, zatrzymaniem czy torturami.

Wpływ firm na rządy wykracza poza sferę ekonomiczną i handlową. Niektóre firmy odgrywają wiodącą rolę w działaniach na rzecz ustanawiania kodeksów postępowania firm i wspierają przestrzeganie międzynarodowych standardów ochrony praw człowieka.

Amnesty International wzywa firmy do zapewnienia, że podejmowane przez nie środki bezpieczeństwa nie będą prowadzić do naruszania praw człowieka i będą zgodne z międzynarodowymi standardami dotyczącymi egzekwowania prawa. Firmy powinny szczegółowo zbadać dotychczasowe działania zatrudnianych przez siebie sił bezpieczeństwa oraz zapewnić funkcjonariuszom tych sił szkolenia w zakresie praw człowieka.

Kolumbia – systematyczne łamanie praw człowieka

Amnesty International wezwała krajowe i międzynarodowe firmy działające w Kolumbii, aby zagwarantowały ochronę praw osób, które legalnie protestują przeciw swoim firmom. Zagraniczni inwestorzy powinni publicznie potępić naruszanie praw człowieka i wezwać władze Kolumbii do powstrzymania systematycznych naruszeń praw człowieka, wynikających ze strategii sił bezpieczeństwa, przyjmowanej w walce z osobami występującymi przeciwko rządowi. Przestrzeganie praw człowieka jest moralnym obowiązkiem firm; firmy muszą zagwarantować, że nie będą ani akceptować, ani umożliwiać – nawet bezwiednie – łamania praw człowieka.

Czy prawa człowieka stosują się do firm?

Państwa, które ratyfikowały międzynarodowe traktaty praw człowieka, zobowiązały się tym samym do wykonywania postanowień tych traktatów i wprowadzania do prawa krajowego odpowiednich przepisów. Przedsiębiorstwa podlegają temu prawu. Z kolei zobowiązania pozatraktatowe, choć nie mają mocy prawnej, ustalają minimalne standardy postępowania, których firmy powinny przestrzegać.

Amnesty International wzywa firmy, aby zagwarantowały, że ich działania nie będą miały negatywnego wpływu na sytuację praw człowieka w środowisku, w którym funkcjonują.

Podstawowym obowiązkiem wszystkich przedsiębiorstw jest przestrzeganie praw człowieka w ich własnej działalności. Pracownicy i współpracownicy mają prawo do traktowania wolnego od dyskryminacji, do życia i bezpieczeństwa, wolności od niewolnictwa, wolności stowarzyszania się (w tym wolności tworzenia związków zawodowych) i do godziwych warunków pracy.

Arabia Saudyjska – dyskryminacja pracujących cudzoziemek

Cudzoziemki zatrudnione w Arabii Saudyjskiej, zwłaszcza kobiety z biedniejszych krajów Bliskiego Wschodu, Afryki i Azji są całkowicie zależne od swoich pracodawców, a co za tym idzie – szczególnie narażone na wykorzystywanie. Wiele kobiet nie otrzymuje zapłaty, niektóre są bite i gwałcone. Amnesty International prowadzi kampanię przeciwko tej systematycznej dyskryminacji i wzywa organa wymiaru sprawiedliwości Arabii Saudyjskiej do podjęcia działań w na rzecz ochrony praw kobiet.

Firmy powinny przestrzegać i uwzględniać w swoich działaniach prawa zagwarantowane w międzynarodowych dokumentach praw człowieka; najważniejsze z punktu widzenia firm dokumenty to między innymi:

* Powszechna Deklaracja Praw Człowieka – powszechnie uznawany katalog praw człowieka, kamień węgielny systemu praw człowieka ONZ. Deklaracja wylicza podstawowe prawa obywatelskie, kulturalne, gospodarcze, polityczne i społeczne przysługujące każdemu człowiekowi. Zgodnie z przesłaniem Deklaracji, prawa człowieka są powszechne i niepodzielne; wspólnota międzynarodowa jest odpowiedzialna za ich przestrzeganie;
* osiem Podstawowych Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (agendy ONZ zajmującej się promocją praw pracowniczych) to prawnie wiążące traktaty międzynarodowe, tworzące podstawy ochrony pracowników i gwarantujące godne warunki pracownikom i pracodawcom;
* Deklaracja Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca fundamentalnych zasad i praw w pracy. Adresatami jej postanowień są władze państwowe, związki zawodowe i firmy. Kodyfikuje międzynarodowe standardy dotyczące prawa do tworzenia związków zawodowych oraz zabraniające wykorzystywania przymusowej siły roboczej, pracy dzieci i dyskryminacji;
* Podstawowe zasady użycia siły oraz broni palnej przez funkcjonariuszy porządku prawnego ONZ; dokument, który określa, w jakich okolicznościach funkcjonariusze bezpieczeństwa mogą użyć siły i broni palnej podczas wykonywania swoich obowiązków; celem jest ograniczenie użycia siły do niezbędnego minimum;
* Zasady Amnesty International dotyczące praw człowieka dla firm, oparte na standardach międzynarodowych, opracowane, by pomóc firmom w sytuacjach, gdy prawa człowieka są łamane lub gdy zachodzi obawa ich naruszenia;

Amnesty International wzywa firmy, aby zagwarantowały, że ich działania będą zgodne z międzynarodowymi standardami praw człowieka. Firmy muszą przestrzegać praw swoich pracowników, osób od nich zależnych oraz członków społeczności, w których działają.

Demokratyczna Republika Konga – morderstwa na polach diamentów

W regionie Mbuji-Mayi, kontrolowanym przez rząd Demokratycznej Republiki Konga, co roku siły rządowe zabijają dziesiątki ludzi, podejrzanych o nielegalne wydobywanie diamentów. Większość podejrzanych jest nieuzbrojona; funkcjonariusze strzelają do nich bez uprzedzenia. Przedsiębiorstwo wydające koncesje górnicze i władze lokalne patrzą przez palce na te pozasądowe egzekucje. Miejscowi obrońcy praw człowieka i dziennikarze nagłaśniający sprawę są narażeni na prześladowania i pozbawianie wolności. Amnesty International wzywa rządy, przemysł obróbki diamentów i konsumentów do wywierania nacisku na rząd Demokratycznej Republiki Konga, aby położył kres tym nadużyciom.

Amnesty International wzywa firmy, aby zarówno w swojej polityce, jak i działaniach zapobiegały dyskryminacji ze względu na płeć, status ekonomiczny, kolor skóry, język, pochodzenie etniczne lub narodowe, przekonania religijne lub polityczne i z wszelkich innych przyczyn.

Amnesty International wzywa przedsiębiorstwa do zagwarantowania, że nie będą korzystać z pracy niewolniczej i że będą unikać takich praktyk jak praca przymusowa, niebezpieczne i eksploatacyjne formy pracy dzieci, w tym komercyjne wykorzystywanie seksualne. W krajach, w których takie praktyki są szeroko stosowane, firmy powinny publicznie je potępić i zapewnić, że nie będą z nich czerpać korzyści.

Globalizacja — potrzeba stworzenia ram regulujących

Po dekadzie wzrostu wartości zagranicznych inwestycji bezpośrednich i liberalizacji międzynarodowego handlu towarami i usługami brak ram prawnych regulujących taką działalność stał się powodem międzynarodowych protestów. Wyspy dobrobytu pośród powszechnej i pogłębiającej się biedy sprawiają, że wzrasta poczucie niesprawiedliwości oraz ekonomicznego i społecznego wykluczenia.

Niektóre przedsiębiorstwa, stosując się do dobrowolnie przyjętych standardów, takich jak Global Compact ONZ, zobowiązały się do przestrzegania praw człowieka w sferze swoich wpływów i działalności. Globalna Inicjatywa Sprawozdawcza pomaga firmom przekazywać w ujednoliconej formie informacje o wpływie ich działalności na społeczeństwo, środowisko i na sferę zatrudnienia.

Amnesty International wzywa firmy do regularnego składania raportów na temat wpływu ich działań na sytuację praw człowieka, zgodnie z międzynarodowo uznanymi kryteriami.

Dobrowolnie przyjmowane normy nie zastąpią jednak wiążących porozumień międzynarodowych. Amnesty International wzywa do przyjęcia przez Komisję Praw Człowieka ONZ zasad określających odpowiedzialność wielonarodowych korporacji oraz innych przedsiębiorstw ONZ („The UN draft norms on Responsibilities of Transnational Corporations and Other Business Enterprises”),opracowanych przez Podkomisję ONZ ds. Ochrony i Promocji Praw Człowieka.

Amnesty International wzywa firmy do przyjęcia jasnej polityki dotyczącej praw człowieka, w ramach której firmy powinny wyrazić oficjalne poparcie dla Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Taka polityka winna być realizowana na wszystkich poziomach organizacji przedsiębiorstwa; powinna obejmować także jego filie, firmy stowarzyszone, partnerów i podwykonawców.

Amnesty International uważa, że każde przedsiębiorstwo powinno wypracować własny kodeks postępowania, który pozwoli ocenić efekty polityki i działań podejmowanych w dziedzinie praw człowieka. Taki kodeks będzie przypominać przedsiębiorstwu o przyjętych przez jego państwo standardach praw człowieka i o tym, czego w tej dziedzinie oczekuje się od firmy. Kodeks powinien znaleźć odzwierciedlenie w strategii operacyjnej przedsiębiorstwa, realizowanej także przez jego filie, partnerów i firmy stowarzyszone.

Amnesty International wzywa firmy do podejmowania wszystkich możliwych działań pozwalających uniknąć naruszania praw człowieka.

Tłumaczenie ulotki Amnesty International „Human Rights are Everybody’s Business” AI Index POL 34/008/2002

Dodatkowe informacje: [link widoczny dla zalogowanych]